Sosyal Eşitsizlik yada „boyumuzun ölçüsü“
İnsan normal şatlarda dengeli, göreli olarak sağlam olan bireylerarası ilişkiler içersinde yaşayan bir varlıktır. Aileler, akrabalar, sülaleler, işletmeler, dernekler, vakıflar, devletler ya da ülkelerarası ekonomik, kültürel ve politik ilişkiler ve diğer ilişkilerden oluşan sosyal ağlar, insanın yaşam koşullarını, yaşam biçimlerini ve dünya görüşlerini etkiler. Bu sosyal yapılar içersinde farklı konumlarda (pozisyon) birbiriyle ve birbirine karşı çeşitli ilişkilere giren insanlar memur, işçi, ebeveyn, büyükanne, yönetici, politikacı veya rakipler olarak farklı konumlarda farklı roller üstlenirler.
Sosyal eşitsizlikler birlikte yaşayan insanların yaşamının önemli bir özelliğidir. İnsanın var oluşunun bu temel koşulu, insana toplum yaşamında avantajlar ve dezavantajlar sağlar. Dilimizde birçok kavram ile bunu ifade etmekteyiz: “Ağa ve uşak”, “efendi ve hizmetçi”, “güç ve baskı”, “zengin ve yoksul”, “fabrikatör ve işçi”, “sınıf ve zümre”, “fırsat eşitliği” gibi kavramlar sadece bireylerin pozisyonları arasındaki farkı ifade eden ifadeler değillerdir. Aynı zamanda onların sosyal eşitsizliğe bağlı pozisyonlarının ardında yer alan avantaj ve dezavantajların da dile getirmektedirler. İnsani istekler, etkinlikler, umutlar, kaygılar veya kıskançlıklar sosyal eşitsizliklerle bağlantılıdır.
Sosyal pozisyonuna göre insanların ortak özelliklere ve farklılıklara sahip olduğu görülür. Örneğin yönetici konumundaki memurlar arasında benzerlik veya kalifiyeli ve kalifiyesiz işçi arasındaki farklılıklardan söz edilebilir. Sosyal pozisyon bireylerin sadece farklılığının algılanmasını sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda onların farklı şekillerde değerlendirilmelerine yol açar. Örneğin daha iyi ve kötü, daha yüksek ve alçak gibi değerlendirilmelerden elde edilen avantajlar ve dezavantajlar vardır. Bir işçi ve mühendis arasında, mesleki pozisyonundan elde edilen avantajlar ve dezavantajlardan söz edilebilir. Bireyin pozisyonuna bağlı bu tür farklılıklara sosyal eşitsizlik diyeceğiz.
Kaynak: Hradil, Stefan (1999): Soziale Ungleichheit in Deutschland (7.Baskı). Opladen: Leske + Budrich.
